Al enige jaren is de gemeente Utrechtse Heuvelrug actief bezig met het duurzaam ophalen van afval. Alle politieke partijen hebben na de verkiezingen in 2022 raadsbreed afgesproken minder afval aan te willen bieden bij de vuilverwerking door onze gemeente. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, maar maandag 19 december 2022 is er een eerste stap gezet die voordelig kan uitpakken voor alle inwoners: als je nog beter afval gaat scheiden krijg je je kosten voor de inzameling ook onder controle. Bijna 100 gemeentes in Nederland hebben dit ook al met succes ingevoerd.

BVHlokaal heeft voor een tweejaar durend traject gestemd met als doel om minder restafval te krijgen in de gemeente Utrechtse Heuvelrug met behulp van een prijsprikkel. Het college is door de meerderheid van de raad verzocht hiermee te starten. Restafval is de meest vervuilende afvalstroom en daardoor de duurste bij afvalverwerking. Er is besloten tot het invoeren van diftar (gedifferentieerde tarief) bij de vuilverwerking van restafval. Het project gaat verder onder de naam Prijsprikkel. Met deze systematiek is het mogelijk minder kosten te krijgen voor alle huishoudens bij het verwerken van restafval. De afvalstoffenheffing wordt na de implementatie in een vast deel en een flexibel deel geheven. Op de factuur komen de flexibele kosten apart voor het aantal maal dat er restafval aangeboden is aan de gemeente in de huis- of ondergrondse container. Het aantal containers wordt geteld en gefactureerd. Het nog beter separaat scheiden van glas, groen, plastic en papier zal de stroom restafval verminderen. Bijna honderd gemeenten hebben dit succesvol ingevoerd.

Er wordt zo goed mogelijk met de ervaringen van andere gemeenten rekening gehouden bij de uitvoering en met name voor bijvoorbeeld senioren met incontinentiemateriaal, resterende medicijnen, maar ook wordt er gecontroleerd bij het afgeven van restafval op de milieustraat. Vervuiling van afvalstromen en dumping in de natuur is zeker in het begin een bijkomend fenomeen, maar zal op basis van ervaring snel afnemen. Boa’s zijn extra alert op handhaving. Twee jaar na invoer volgt er een evaluatie met de bewoners of zij tevreden zijn en dan zullen er cijfers beschikbaar zijn over de kosten en het aantal kilo’s restafval.

Was het vuurwerkverbod in Utrechtse Heuvelrug een succes? Gezien de enorme hoeveelheid knallen niet. Maar het verbod is wél een signaal naar de landelijke politiek.

Het zijn woorden van Bram Brinkman, fractievoorzitter van BVHLokaal. Die politieke partij zette het vuurwerkverbod op de agenda in gemeente Utrechtse Heuvelrug. In februari vorig jaar werd een motie over het vuurwerkverbod in de gemeenteraad met de kleinste meerderheid – 15 voor, 14 tegen – aangenomen. Het verbod is ook vastgelegd in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Dat betekent dat het volgende jaarwisseling hoogstwaarschijnlijk een vervolg krijgt.

Brinkman ziet het als een eerste stap van velen die nog moeten volgen. “Het loopt volledig uit de klauwen”, meent de inwoner van Driebergen. “Zo kan het niet langer. Dat er een peloton ME’ers aan te pas moet komen om de rust te herstellen, is te gek voor woorden. Her kan toch niet dat hulpdiensten worden bekogeld, dieren bang zijn en er veel schade is aan het milieu? Dit is een signaal. Het moet ergens beginnen. Maar een totaalverbod op vuurwerk kan alleen afgedwongen worden door de landelijke of Europese overheid.”

‘Mooi alternatief’

Brinkman, die aanstipt dat talloze inwoners alleen kort na 24.00 uur wat vuurwerk afsteken, begrijpt dat mensen willen vasthouden aan een traditie. „Maar dat kan toch ook met een vuurwerkshow? Daar was ruimte voor. Er is één aanvraag geweest, maar die was te laat ingediend. Een vuurwerkshow zou een mooi alternatief zijn.”

Burgemeester Frits Naafs heeft nog geen goed beeld van hoeveel vuurwerk er is afgestoken in zijn gemeente. Hij fietste gistermorgen naar een bruidspaar dat 65 jaar getrouwd was. “Dat was in Doorn en het viel me op dat er weinig tot geen vuurwerkafval op de grond lag. Dat was allemaal opgeruimd. Toen ik hier zestien jaar geleden burgemeester werd, lag er na oudjaar veel afval. Dat moest de gemeente opruimen. Toen zijn we begonnen met een campagne om het vuurwerkafval zelf op te ruimen. Nu doen inwoners het zelf.”

Noodbevel lag klaar

Een vuurwerkverbod wordt iets van de lange adem, wil Naafs er mee zeggen. Natuurlijk, hij baalt van het feit dat de ME moest ingrijpen bij rellen in de wijk Groenhoek in Driebergen.

Dat er een peloton ME’ers aan te pas moet komen, is te gek voor woorden
– Bram Brinkman

“Ik had een noodbevel al klaar liggen. Het is inderdaad tegengesteld: wel verkoop van vuurwerk, maar afsteken mag niet.
Er waren nu twaalf gemeenten met een verbod en ik hoor dat meer gemeenten het overwegen. Hubert Bruls, voorzitter van de Veiligheidsregio, wil een landelijk verbod. Die stappen moeten we nog maken. Landelijk of provinciaal.”

“Niet uit te leggen’

Tim Rooijakkers van de VVD noemt het verbod een farce. Hij spreekt van een mislukt experiment. Het raadslid geloofde vanaf het begin niet in het verbod. “Zo lang we nog vuurwerk kunnen kopen, zal dit niet slagen”, is zijn vaste overtuiging. “Bij de Hubo kan ik een hamer kopen, maar ook vuurwerk. Maar vervolgens mag je het hier niet afsteken, maar een paar straten verder in bijvoorbeeld Cothen wel. Dat valt niet uit te leggen.”

Rooijakkers vindt niet dat de gemeente zich als een Gallisch dorpje op de Heuvelrug moet opstellen. “Met grote borden in de gemeente waarop staat dat ‘we vuurwerk vrij zijn’, doe je burgers een belofte. Maar we kunnen het niet waarmaken. Ik geloof nog wel dat wij in onze bubbel geen vuurwerk meer gaan afsteken, maar juist in de sociaal zwakkere milieus willen mensen vasthouden aan een traditie en dus vuurwerk blijven afsteken. Ik was met oudjaar even buiten en de buren waren wat vuurwerk aan het afsteken. ‘Het mag van jullie niet, maar we doen het toch’, lachten ze me uit. We moeten niet naïef zijn en denken dat een verbod helpt.”